Czym jest diagnostyka guzów piersi?

Guzek w piersi to jeden z najczęstszych powodów wizyty u chirurga onkologa. Choć nie każdy oznacza raka, każdy powinien zostać dokładnie zdiagnozowany. Wczesne rozpoznanie i właściwa interpretacja zmiany w piersi może zadecydować o skuteczności leczenia i dalszym przebiegu terapii. W tym artykule wyjaśniam, jak krok po kroku wygląda diagnostyka guzów piersi, kiedy należy się jej poddać, jakie badania są stosowane i co oznaczają ich wyniki.

Czy każdy guz w piersi to rak?

Nie. Zdecydowana większość zmian w piersiach – zwłaszcza u młodych kobiet – ma charakter łagodny. Najczęściej są to:

• torbiele (czyli wypełnione płynem przestrzenie w obrębie gruczołu piersiowego),

• gruczolaki (np. fibroadenoma),

• zmiany włóknisto-torbielowate związane z cyklem hormonalnym.

Jednak nie da się tego stwierdzić bez badań. Nawet niewielka zmiana, która nie boli i nie rośnie, może wymagać dalszej oceny – szczególnie jeśli pojawia się po 40. roku życia, towarzyszy jej wyciek z brodawki sutkowej, asymetria piersi lub zmiany skórne.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Warto skonsultować się ze specjalistą, jeśli zauważono:

• wyczuwalny guzek lub zgrubienie w piersi,

• zmianę kształtu, wielkości lub symetrii piersi,

• wciągnięcie skóry lub brodawki sutkowej,

• wyciek z brodawki (szczególnie krwisty lub jednostronny),

• zaczerwienienie, obrzęk lub ból w jednej piersi,

• powiększenie węzłów chłonnych pod pachą.

Nawet jeśli zmiany wydają się niegroźne, każda nowa lub niepokojąca sytuacja wymaga diagnostyki.

Etap I: Wywiad i badanie fizykalne

Pierwszym krokiem jest konsultacja lekarska. W czasie wizyty przeprowadzam dokładny wywiad, pytając m.in. o:

• historię zmian w piersiach (czy pojawiały się wcześniej? czy się zmieniają?),

• historię rodzinną (czy w rodzinie występował rak piersi lub jajnika?),

• cykl miesiączkowy i ewentualne terapie hormonalne,

• przebyte choroby i zabiegi piersi.

Następnie wykonuję badanie palpacyjne – oceniam zarówno gruczoł piersiowy, jak i okoliczne węzły chłonne (pachowe, nadobojczykowe). Jeśli podczas badania stwierdzę niepokojącą zmianę – kieruję na dalsze badania obrazowe.

Etap II: Badania obrazowe – klucz do wstępnej oceny zmiany

1. Mammografia

To podstawowe badanie obrazowe piersi, szczególnie u kobiet powyżej 40. roku życia. Polega na wykonaniu zdjęcia rentgenowskiego obu piersi. Umożliwia wykrycie zmian niewyczuwalnych palpacyjnie, w tym mikrozwapnień i guzków.

Mammografia bywa mniej skuteczna u młodszych pacjentek ze względu na gęstą strukturę gruczołu – dlatego często uzupełnia się ją o USG.

2. USG piersi i węzłów chłonnych

Badanie ultrasonograficzne to metoda bezpieczna, bezbolesna i bardzo dokładna, szczególnie w przypadku kobiet przed menopauzą. Pozwala na ocenę:

• czy zmiana jest lita, torbielowata czy mieszana,

• granic guza i jego unaczynienia,

• ewentualnego zajęcia węzłów chłonnych.

USG bywa także wykorzystywane jako narzędzie do prowadzenia biopsji – tzw. biopsja pod kontrolą USG.

3. Rezonans magnetyczny (MRI) piersi

Stosowany w trudnych diagnostycznie przypadkach – np. przy obecności implantów, mutacjach genetycznych (BRCA1/2) lub bardzo drobnych zmianach. MRI jest bardzo czułe i wykrywa nawet kilkumilimetrowe zmiany.

Etap III: Biopsja – niezbędne potwierdzenie

Rozpoznanie raka piersi nie może być postawione bez badania histopatologicznego. Biopsja polega na pobraniu fragmentu zmiany i przekazaniu go do laboratorium. W zależności od przypadku stosuję różne techniki:

1. Biopsja gruboigłowa (core needle biopsy)

Najczęściej wykonywana. Umożliwia pobranie fragmentów tkanki z zachowaniem struktury, co pozwala określić typ nowotworu, stopień złośliwości, ekspresję receptorów hormonalnych i HER2.

2. Biopsja mammotomiczna

Stosowana przy bardzo małych zmianach. Jest to precyzyjna metoda pobrania materiału z użyciem specjalnego urządzenia ssąco-tnącego.

3. Biopsja cienkoigłowa (BAC)

Najczęściej wykorzystywana do oceny węzłów chłonnych lub torbieli. Pozwala na szybkie pobranie materiału cytologicznego, ale nie daje pełnego obrazu histopatologicznego.

4. Biopsja chirurgiczna

Wykonywana, gdy inne metody nie przynoszą jednoznacznych wyników. Polega na wycięciu całej zmiany lub jej fragmentu w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym.

Etap IV: Ocena zaawansowania nowotworu

Po potwierdzeniu nowotworu konieczna jest ocena jego zaawansowania – tzw. staging. Bierze się pod uwagę:

• wielkość guza,

• zajęcie węzłów chłonnych,

• obecność przerzutów do innych narządów.

W tym celu wykonuje się:

• tomografię komputerową (TK) klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy,

• scyntygrafię kości,

• PET-CT (pozytonową tomografię emisyjną),

• badania krwi i funkcji narządów (np. wątroby, nerek).

Etap V: Badania molekularne i immunohistochemiczne

Na podstawie materiału z biopsji określa się:

• ekspresję receptorów estrogenowych (ER) i progesteronowych (PgR),

• obecność receptora HER2,

• wskaźnik proliferacji Ki67.

Te dane mają kluczowe znaczenie dla planowania terapii. Pozwalają określić, czy guz reaguje na hormonoterapię, czy kwalifikuje się do leczenia celowanego (np. trastuzumabem), czy konieczna będzie chemioterapia.

Ile trwa diagnostyka i kiedy można rozpocząć leczenie?

Dzięki nowoczesnym metodom, cały proces diagnostyczny może zostać przeprowadzony w ciągu kilku dni. W moim gabinecie diagnostyka przebiega szybko i sprawnie – w razie potrzeby badania obrazowe i biopsje wykonywane są w trybie pilnym.

Rozpoczęcie leczenia możliwe jest niezwłocznie po uzyskaniu wszystkich wyników – zwłaszcza histopatologii i oceny receptorów nowotworowych.

Podsumowanie – co warto zapamiętać?

• Nie każdy guzek to rak, ale każdy wymaga diagnostyki.

• Podstawą jest dokładny wywiad, badanie fizykalne i badania obrazowe (USG, mammografia, MRI).

• Kluczowe znaczenie ma biopsja – to ona rozstrzyga o rozpoznaniu.

• Ocena zaawansowania i charakterystyka biologiczna guza pozwala dobrać indywidualne leczenie.

• Szybka diagnostyka to większa szansa na skuteczne leczenie i zachowanie piersi.