Rak jelita grubego to rodzaj nowotworu, który rozwija się z komórek wyściełających wewnętrzną powierzchnię jelita grubego w związku z tym może występować w każdym odcinku jelita grubego. W obrębie jelita grubego wyodrębniamy jego poszczególne części tj kątnicę z wyrostkiem robaczkowym, okrężnice wstępującą, okrężnice poprzeczną, okrężnicę zstępującą, esicę oraz odbytnicę. Nowotwory złośliwe jelita grubego to jeden z najczęstszych które występują w naszej populacji. W Polsce mamy do czynienia z około 17 tyś zachorowań rocznie Większość nowotworów jelita grubego rozwija się przez wiele lat na podłożu zmian w jelicie czyli polipów. Uważa się, że czas przemiany polipa do nowotworu inwazyjnego zajmuje około 8-10 lat. Głównymi powodami wpływającymi na powstanie raka jelita grubego są czynniki genetyczne i środowiskowe:
Przyczyny i czynniki ryzyka:
Wiek (większe ryzyko po 50 roku życia)
Osobista lub rodzinna historia polipów jelita grubego lub raka jelita grubego
Niektóre genetyczne zespoły, takie jak rodzinna wielopostaciowa polipowatość
(FAP) czy zespół Lyncha
Choroby zapalne jelit, takie jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub
choroba Crohna
Niezdrowa dieta (bardzo dużo czerwonego mięsa, przetworzonych produktów
mięsnych, niskie spożycie błonnika)
Nadwaga lub otyłość
Palenie tytoniu
Nadużywanie alkoholu
Brak aktywności fizycznej
We wczesnych etapie rozwoju raka jelita grubego najczęściej nie występują żadne objawy. Dopiero wraz z rozwojem choroby pojawiają się stopniowo niepokojące symptomy z którymi należy zwrócić się do lekarza. Objawy te są zależne od miejsca lokalizacji guza oraz jego zaawansowania i mogą do nich należeć:
Zmiany w funkcjonowaniu jelit, np. zaparcia czy biegunki
Krwawienie z odbytu lub obecność krwi w stolcu
Stałe uczucie ciężkości w jelitach lub uczucie niekompletnego wypróżnienia
Ból brzucha lub skurcze
Utrata wagi bez znanego powodu
Zmęczenie i osłabienie
Niedokrwistość ( niski poziom hemoglobiny)
Badaniami diagnostycznymi które mogą być przydatne w rozpoznaniu raków jelita grubego są powszechnie dostępne testy na krew utajoną w kale. Są to testy które mogę być wykonywane przez pacjenta w warunkach domowych. Jednak podstawowym badaniem diagnostycznych w przypadku podejrzenia guzów jelita grubego jest badanie endoskopowe czyli kolonoskopia ( umożliwia ocenę całego jelita grubego od wewnątrz oraz pobranie materiału do badania histopatologicznego celem postawienia rozpoznania. Badaniami dodatkowymi są badania obrazowe takie
jak tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy oraz rezonans magnetyczny miednicy.
Leczenie raka jelita grubego zależy od stadium choroby, ogólnego stanu zdrowia i
preferencji pacjenta.
Możemy wyróżnić:
Operacje chirurgiczne w celu usunięcia guza z fragmentem jelita grubego
Chemioterapię
Radioterapię
Leczenie celowane i immunoterapię
Zapobieganie i wczesne wykrywanie:
Regularne badania przesiewowe, takie jak kolonoskopia
Zmiany w stylu życia, w tym zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna,
ograniczenie spożycia alkoholu i rzucenie palenia
Monitorowanie i leczenie ewentualnych polipów jelita grubego
Wczesne wykrycie raka jelita grubego znacznie zwiększa szanse na skuteczne
leczenie. Regularne wykonywanie profilaktycznej kolonoskopii odgrywa kluczową
rolę we wczesnym rozpoznaniu i zwiększaniu możliwości wyleczenia z nowotworu.
Zalecane jest wykonywanie profilaktycznej kolonoskopii u każdego pacjenta po 50
roku życia lub po 40 roku życia, gdy w rodzinie występowały raki jelita grubego.
Dodatkowo przydatnym badaniem jest wykonywanie testu na krew utajoną w kale raz
na rok.
Dolegliwości bólowe po prawej stronie jamy brzusznej
Niedokrwistość
Nadmierna męczliwość
Smoliste/wiśniowe stolce
Utrata masy ciała
Zmiana rytmu wypróżnień: naprzemienne biegunki i stolec
Obecność krwi w stolcu
Ołówkowate stolce
Zaburzenia w oddawaniu gazów i stolca